Un peth sy’n amlwg yn y gyfres yw angerdd Iolo am fyd natur sy’n mynd yn ôl i’w blentyndod yn ardal Llanwddyn yn nyffryn Efyrnwy.
Meddai: “Mae wedi bod yna erioed ers mod i’n fachgen bach. Roedd Mam a Dad yn wych – oedd Taid yn gymeriad a hanner ac roedd o wrth ei fodd yn cael bachgen bach yn mynd efo fo rownd y caeau, ‘nath o ddysgu fi sut i ddal pysgod efo nwylo, pa blanhigion o’n i’n gallu bwyta. Mae’r angerdd wedi bod yna erioed.
“Ac un peth dwi’n dweud wrth bawb – peidiwch colli yr angerdd plentynnaidd sydd gennych chi. Gallai ddim cerdded heibio rhyw foncyff neu garreg fawr heb droi o o gwmpas. Dwi’n gobeithio neith hwnna aros nes mod i yn fy medd.
“Dwi’n sylweddoli beth ydan ni wedi ei golli ers pan oeddwn i’n fachgen bach. Caeau gwair go iawn, ddim y porfa difyw ma ‘da ni’n ei weld heddiw.
“‘Dan ni wedi colli dros 98% o gaeau gwair. Erbyn rŵan sulwair sy’ bobman a does dim amser i bethau flodeuo na hadu, dyw’r adar ddim yn gallu nythu. Dwi wedi gweld y bywyd gwyllt yn diflannu o gefn gwlad a dwi’n angerddol bod ni’n ceisio cael llawer ohonyn nhw yn ôl.
“Rhaid i hwnna fynd ochr yn ochr efo’r tirfeddianwyr – yn ffermwyr, yn fforestwyr ac ati, nhw sy’n berchen y tir. Rhaid i ni weithio law yn llaw ond gallwn ni ddim cario ymlaen fel ydan ni’n neud.
“Dyw’r dewis ddim yna mwyach. Mae hyd yn oed y pobl yn erbyn cynhesu byd-eang yn gorfod derbyn fod y patrymau tywydd yn newid, bod hi’n gynhesach a’n wlypach.”
